191. Nou moet ie is goed opletten, heur...

WAT 'BOER WORTEL' (Felix Timmermans) of eerder nog 'Pallieter' (van dezelfde Fee) en 'De Witte van Zichem' (Stijn Streuvels) voor de Vlaamse streekliteratuur betekenen is onder andere 'Bartje & Bartje zoekt het geluk' van Anne de Vries voor het Nederlands equivalent daarvan. Dit gezegd zijnde geef ik vrij wat mij de laatste weken op leesgebied is overkomen en aansluitend heeft beziggehouden. Bartje dus! Om te beginnen even terug naar de Westhoek, Bachten de Kupe. De kuip die bij de huidige pluviale overdaad tot over de rand gevuld is en waar Stavele het erg te verduren heeft. Het dorp naast Beveren-aan-de-IJzer, waar begin oktober ons natuurhuisje stond, en allebei deelgemeenten van Alveringem. Alles, of toch bijna, staat er nu blank. Sterkte daar, we duimen. Maar dus naar Stavele, in het Dorpspunt en de namiddag dat ik daar stapels tweedehandse boeken achter het raam zag liggen. Mijn oog valt op een vintage kaft met een klein manneke op de voorzijde. Bartje staat er in mooi handschrift onder wat een afbeelding van zijn Assense standbeeldje moet zijn. Nostalgie slaat toe in al zijn vormen en toepasselijkheden: fragmenten van dat boek kwamen zeker voor in de jaren '60-leeslijst uit mijn collegetijd. Heb zelfs een flauw vermoeden dat het bij pater Vercammen moet geweest zijn, de Timmermans-specialist bij uitstek en adept van de plattelandsromantiek. Hij heeft allicht ooit de brug gelegd naar wat er op dat vlak te rapen viel over de grens. En dus had dat boekwerk mij direct in z'n greep. Geen interesse meer in lokaal Stavel's beleg voor op de boterham noch verse groenten van eigen kweek in de etalage. "Hoeveel voor dit boek, mevrouw?" Ik zou het zeker helemaal willen lezen: terug naar m'n jeugd en er nog een heel eind voorbij. In jaren en in afstand: terug naar de jaren '30 op het Drentse platteland. "Dit zijn ruilboeken, wij verkopen die niet. Één meenemen en een ander achterlaten." Dat wordt een moeilijke want ik heb geen boek bij op de fiets, wel in het huisje. "Ik kom straks terug om te ruilen..." Maar dat blijkt niet nodig want geheel in de stijl van Bartje zelf: "Pak maar mee kerel, we hebben er genoeg liggen. Op één boek gaat het niet aankomen, we krijgen er hier meer dan genoeg binnen." Sindsdien ben ik de blij-trotse bezitter van een (blijkbaar) jaren '60 uitgave van dit boek uit 1935. En lezen dat ik gedaan heb! Toch ging het ook nu weer niet vanzelf, waar zou het dan aan liggen? Misschien aan de verouderde schrijfstijl en het oubollige taalgebruik, en zeker ook aan het Drentse dialect dat bij tussenpozen in de dialogen gebruikt wordt?  Maar opgeven staat niet in mijn woordenboek, ook niet in de Drentse bijlage daarvan en dus spartel ik met kleine beetjes en korte passages verder in het boerenarbeiders verhaal. En ook in het leven van kleine Bartje die zich stap voor stap uit de dat armzalig lot wil loswerken. De legendarische quote "Ik bid nie veur brune bon'n!!" wijst van in het begin de weg. Van kleuter tot en met lagere school is het Bartje, en in deel twee gaat hij echt op zoek naar zijn geluk en wordt Bartje Bart. Een gedateerde roman, niet echt spannend, noem het 'ouderwets'... maar het boek en het verhaal zijn me de baas geworden en ik heb het graag gelezen. Mijn nostalgieke leeshonger gestild. Of ik het u mag aanraden? De ene zeker wel, een andere heel misschien en nog anderen vast helemaal niet. Jullie zullen het zelf moeten uitmaken, maar wie het eens proberen wil die mag altijd langskomen en het boek komen halen. Wel netjes terugbrengen want ik heb er een stuk van m'n hart aan verpand.